FILMOVI STENLIJA KJUBRIKA

Stenli Kjubrik (1928 - 1999) bio je američki filmski reditelj i scenarista. Većinu filmova snimio je u Velikoj Britaniji. Karijera mu je trajala 50 godina, snimio je 13 dugometražnih filmova od kojih su većina antologijska ostvarenja sedme umetnosti. Filmovi su uglavnom adaptacije književnih dela. Zanimljivo je da, iako su njegovi filmovi dobijali Oskare u raznim kategorijama i bili nominovani za nagrade Američke akademije, on sam kao reditelj nikada nije dobio Oskara.

"STRAH I ŽELJA" (1953)

Prvi Kjubrikov dugometražni film bio je "Strah i želja". To je crno-beli ratni film. Grupa vojnika se tokom rata našla iza neprijateljskih linija. Oni žele da se vrate kući, ali ih u tome ometa devojka sa kojom se sreću. Film je snimljen sa minimalnim brojem članova ekipe, obeležili su ga tehnički problemi i ptekoračenje budžeta. Traje 62 minuta, a u glavnim ulogama su Frenk Silvera i Pol Mazurski. 

"POLJUBAC UBICE" (1955)

Scenario za film napisali su Stenli i Hauard Sakler. Film traje 67 minuta, a u glavnim ulogama su Džejmi Smit, Kris Čejs i Frenk Silvera. Do izražaja dolazi Kjubrikova sposobnost igranja svetlom. Privlači pažnju producenta Harisa sa kojim osniva producentsku kuću Haris-Kjubrik.

"UZALUDNA PLJAČKA" (1956)

Film-noar po scenariju Džima Tompsona i Stenlija Kjubrika. U glavnim ulogama su Sterling Hejden, Kolin Grej, Vins Edvards, Mari Vindsor... Film traje 83 minuta. Kventin Tarantino govorio je o uticaju koji je ovaj film imao na njega kada je stvarao "Ulične pse" 1992. godine.

"STAZE SLAVE" (1957)

Ovo je antiratni film, radnja je smeštena u Prvi svetski rat iz perspektive francuskih snaga. Glavni lik je pukovnik (Kirk Daglas), on ne želi da žrtvuje vojnike za osvajanje brda koje drži neprijatelj. Posledica tog odbijanja jeste vojni sud na kome su se našla tri pukovnikova vojnika. Pukovnik se trudi da dokaže njihovu nevinost. U glavnim ulogama su Kirk Daglas i Ralf Mikler.

"SPARTAK" (1960)

Istorijski film baziran na istoimenom romanu Hauarda Fasta. Inspirisan je životnom pričom Spartaka, vođe pobune robova u antičko doba protiv Rima. U glavnoj ulozi bio je Kirk Daglas, a igrali su i: Lorens Olivije, Piter Justinov, Džon Gavin, Čarls Loton, Toni Kertis... Film zraje duže od tri sata. Zanimljivo je da je film počeo reditelj Entoni Man, ali su ga producenti smenili i doveli Kjubrika. Film je osvojio 4 Oskara. 

"LOLITA" (1962)

Film je snimljen po istoimenom romanu Vladimira Nabokova. Glavne uloge tumačili su Džejms Mejson, Su Lajon i Šeli Vinters. To je priča o čoveku srednjih godina opsednutog tinejdžerkom. I film i knjiga izazvali su brojne kontroverze i zabrane.

"DR STREJNDŽLAV" (1964)

Crna komedija, predstavlja satiričan pogled na period Hladnog rata. Zasniva se na notivima romana "Crvena uzbuna", a scenario su, osim Kjubrika, pisali Piter Džordž i Teri Sautern. U glavnim ulogama su Piter Selers i Džordž Si Skot. Film se smatra jednom od ne samo najboljih komedija, već i filmova ikad snimljenih. Američki filmski institut smestio ga je 2007. na 39. mesto najboljih američkih filmova svih vremena, a 2000. godine bio je na trećem mestu najsmešnijih filmova. Nominovan je za 4  Oskara.

"ODISEJA U SVEMIRU 2001" 

Naučno-fantastični film i" epska drama avanture i istraživanja". Nastao je na osnovu knjige Artura Klarka, zapravo po motivima jedne od Klarkovih ranih priča - "Stražar".

Scenario su zajedno napisali Klark i Kjubrik. Interesantno je da je roman Artura Klarka objavljen posle premijere filma. Film se bavi temom vanzemaljskog života, ljudske evolucije, veštačke inteligencije, egzistencije... Poznat je po izuzetnim specijalnim efektima.

Korišćena je klasična muzika Johana Štrausa starijeg i mlađeg. U glavnim ulogama su Fanijel Rikter, Vilijam Silvester, Kir Djulej, Gari Lokvud, Daglas Rejn... 

"Odiseja" je film koji danas ima kultni status. Nominovan je za 4 Oskara, a osvojio je onaj za najbolje vizuelne efekte. Kritičari smatraju ovaj film jednim od najboljih i najuticajnijih u istoriji. Za najveći film svih vremena izabran je 2010. godine u magazinu "Moving Arts Film Journal". 

"PAKLENA POMORANDŽA" (1971)

Britansko-američki film rađen po istoimenom romanu Entonija Burdžesa koji je objavljen 1959. godine. To je distopijska priča o nasilju, delikvenciji, kriminalu, ali i manipulaciji, socijalnim i porodičnim odnosima i slobodi izbora. Bavi se takođe onim što će se zvati "kontrola uma". Uprkos brojnim kontroverzama zbog eksplicitnih nasilnih scena i zabranama koje su ga pratile, nominovan je za 4 Oskara. U glavnim ulogama su Malkolm Mekdauel, Patrik Megi, Majkl Bejts, Voren Klark, Džon Klajv, Mirijam Karlin...

"BERI LINDON" (1975)

Istorijska drama smeštena u 18. vek rađena po motivima romana "Sreća Berija Lindona" Vilijama Tekerija. To je priča o irskom skorojeviću koji na putovanju upoznaje i ubrzo ženi englesku plemkinju čime počinje njegov uspon na društvenoj lestvici, čak će se dočepati i plemićke titule preminulog muža ove plemkinje. U glavnim ulogama su Rajan O'Nil, Majkl Hordern, Marisa Berenson, Patrik Megi, Gaj Hamilton...

Film je osvojio 4 Oskara: za najbolju scenografiju, kostimografiju, fotografiju i originalnu muziku.

"ISIJAVANJE" (1980)

Horor film zasnovan na istoimenom romanu Stivena Kinga. Smatra se jednim od najboljih horora svih vremena, čemu, psim glumačke ekipe, doprinose izuzetni kadrovi i scenografija. U glavnim ulogama su Džek Nikolson, Šeli Duval, Deni Lojd... 

Priča puna stravičnih scena iz najgorih snova počinje kada bivši učitelj i lečeni alkoholičar sa svojom porodicom dođe da traži posao kućepazitelja u jednom hotelu, u nadi da će mu, posle gubitka posla, život ktenuti nabolje... 

"BOJEVI METAK" (FULL METAL JACKET) - 1987.

Ratna drama zasnovana na romanu Gustava Hasforda (The Short-Timers).

Naslov filma odnosi se na vrstu municije koju koristi pešadija. Prvi deo prikazije surovu obuku i dril američkih marinaca pre nego što će otići u rat u Vijetnam. To se završava tragično - pogibijama jednog vojnika i nadređenog starešine. Drugi deo filma je takođe surova ratna priča sa vijetnamskog ratišta.

Nominovan je za Oskara u kategoriji "najbolji adaptirani scenario".

U glavnim ulogama su: Metju Modin, Vinsent D'Onofrio, Adam Boldvin, Kevin Mejdžor Hauard, Džon Teri...

"ŠIROM ZATVORENIH OČIJU" (1999)

Film predstavlja misterioznu psihološku dramu koja koristi motive jedne novele austrijskog pisca Artura Šniclera iz 1926.godine.

Ovo je poslednji film Stenlija Kjubrika. 

U glavnim ulogama su Nikol Kidman i Tom Kruz. 

Veza ljubavi, strasti, seksa i smrti, granice između fantazije i stvarnosti, ljubomora kao opsesija, ali i izvor novih saznanja i nepoznatih, mračnih, razvratnih, a opet neodoljivih svetova - samo su neka od pitanja koja se nameću u priči čiji su protagonisti bračni partneri, intelektualci (lekar i kustos) na pragu srednjih godina.