AMERIČKA DRAMA XX VEKA

Dvadeseti vek je bio period procvata američke drame, sa brojnim dramskim piscima kao i upečatljivim delima koja do danas očaravaju publiku. Ovaj kratki podsetnik će se baviti delima istaknutih dramskih pisaca, uključujući Judžina O'Nila, Tenesija Vilijamsa, Avgusta Vilsona, Artura Milera, Sema Šeparda i Dejvida Mameta. Svaki od ovih pisaca je svojim jedinstvenim stilom, temama i narativima doprineo bogatoj tapiseriji američke drame.

Judžin O'Nil, koji se često naziva ocem američke drame, istraživao je dubine ljudskih emocija i psihičkih previranja. Njegove drame, kao što su „Dugo putovanje u noć“ i „Čežnja pod brestovima“, otkrivale su složenost porodičnih odnosa i ljudsku potragu za smislom. O'Nilovi likovi se bore sa zavisnošću, žaljenjem i inherentnim porivom postojanja, pružajući sirov i introspektivan pogled na ljudsku psihu.

"Naš grad" je drama u tri čina koju je kreirao američki dramaturg Tornton Vajlder 1938. godine. Edvard Olbi opisao ju je kao "najveću američku dramu ikada napisanu". Predstavlja izmišljeni američki grad Grover's Corners između 1901. i 1913. kroz svakodnevne živote svojih građana.

Tenesi Vilijams, poznat po svom poetskom jeziku i živopisnim likovima, stvarao je komade koji su se često usredsredili na koncept želje. Dela poput „Tramvaj zvani želja“, „Mačka na usijanom limenom krovu“ i „Staklena menažerija“ pomno su ispitivala krhkost ljudskih snova i sukobe koji nastaju kada se lične želje sukobe sa društvenim očekivanjima. Vilijamsovi likovi su amblematični za šire ljudsko stanje, sa njihovim težnjama i ranjivostima koji odjekuju kod publike kroz generacije.

„Ko se boji Virdžinije Vulf?“ je komad Edvarda Olbija koji je prvi put postavljen na scenu oktobra 1962. On istražuje složenost braka sredovečnog para, Marte i Džordža. Kasno jedne večeri, nakon fakultetske zabave, u goste primaju "čedni" mlađi par, Nika i Honi, i uvlače ih u svoju gorku i frustriranu vezu.

Centralna poruka "Ko se boji Virdžinije Vulf?" bila bi da ljudska bića moraju naučiti da žive bez iluzija. Tokom predstave, likovi se bore da zaštite svoje verzije stvarnosti, dok ruše jedni druge.

Doprinos Avgusta Vilsona američkoj drami došao je u obliku njegovog ciklusa od deset komada, koji je zajednički poznat kao „Pitsburški ciklus“. Svaka drama, smeštena u drugu deceniju, istražuje afroameričko iskustvo tokom 20. veka. Dela poput "Fences", "The Piano Lesson" i "Ma Rainei's Black Bottom" bavila su se temama rase, identiteta i nasleđa prošlosti u današnjem životu, ističući borbe afroameričke zajednice.

Drame Artura Milera često su se bavile društvenim i političkim pitanjima, što ga čini centralnom figurom u američkom pozorišnom pejzažu. „The Crucible” je alegorijski ispitala suđenja vešticama u Salemu iz 17. veka da bi komentarisala makartizam i opasnosti masovne histerije. „Smrt trgovačkog putnika“ je razotkrila mračni deo američkog sna i uticaj društvenih pritisaka na osećaj sopstvene vrednosti pojedinca.

Drame Sema Šeparda, kao što su "Fool for Love" i "True Vest", često su istraživale teme identiteta, porodične dinamike i američkih mitova. Šepardovi narativi često su prikazivali disfunkcionalne porodice i likove koji se bore sa sopstvenom prošlošću, stvarajući osećaj nelagodnosti i introspekcije među publikom.

Dejvid Mamet, poznat po svom izrazitom dijalogu i istraživanju dinamike moći, napisao je drame poput „Glengarry Glen Ross“ koje su se bavile takmičarskim svetom prodavaca i nemilosrdnošću kapitalizma. „Oleana“ je secirala pitanja političke korektnosti, autoriteta i komunikacije, izazivajući intenzivne debate o rodu i dinamici moći.

Osim ovih autora treba pomenuti još mnogo vrlo kvalitetnih dramskih pisaca, kao što su: Lilijan Helman, Džordž Kaufman, Toni Kušner, Nil Sajmon...

Možemo reći da je američki dramski pejzaž 20. veka bio bogata tapiserija koju je istkao raznovrstan niz dramskih pisaca. Svaki pisac je izneo svoju jedinstvenu perspektivu na scenu, baveći se pitanjima koja se kreću od ličnih borbi do društvenih složenosti. Kroz dela koja su istraživala ljudske želje, društvenu nepravdu, identitet i drugo, ovi dramaturzi su ostavili neizbrisiv trag u pozorišnom svetu i nastavljaju da oblikuju način na koji razumemo ljudsko iskustvo.